Baron Willy Coppens de Houthulst

[Obusje]

Sinds mijn jongste jeugd, inmiddels al vele jaren en vele kilo’s geleden, ben ik gefascineerd door de militaire historie van het land van mijn voorvaderen: België. Tot mijn fascinaties behoren met name de gebeurtenissen met betrekking tot de forten van Luik, Namen en Antwerpen in zowel 1914 als 1940 én de militaire luchtvaart tijdvak 1914-1918. De aankoop van een eigen fort of originele vliegmachine heb ik nog niet durven realiseren. Mijn trouwe lief heeft me bezworen mij subiet eigenhandig als schadelijk wild te zullen omleggen met mijn eigen jachtgeweer als ik dat zou wagen. Maar wel is mijn woning tot aan de hoogste dakspanten gevuld met boeken, foto’s, artikelen en andere memorabilia aan beide wereldoorlogen. Tot de collectie behoort ook een serie handtekeningen van dappere krijgers die hun onvergankelijke roem op het slagveld hebben vergaard en wier namen tot in lengte van dagen in de geschiedenisboeken zullen voortleven.

Bijzonder fier ben ik op de handtekening van Willy Coppens (1892-1986), de luchtaas uit de Eerste Wereldoorlog. Met 37 erkende luchtoverwinningen waarvan 3 op Duitse (jacht)vliegtuigen en 34 op Duitse observatie- en artilleriebegeleidingsballonnen, groeide hij uit tot de meest succesvolle ‘balloonbuster’ van de Eerste Wereldoorlog aan geallieerde zijde. Zijn werkelijke aantal overwinningen op Duitse (jacht)vliegtuigen is naar alle waarschijnlijkheid groter dan het hier genoemde aantal van 3. Dat komt door het van militaire zijde destijds gehanteerde rigide systeem voor erkenning van behaalde luchtoverwinningen. Neergeschoten vijandelijke vliegtuigen moesten binnen de eigen linies neerkomen om verificatie van de claims mogelijk te maken. En de Westhoek, het jachtterrein van Willy Coppens, is, althans uit vliegeniersoogpunt, een relatief klein gebied.

De jacht op luchtballonnen was een extreem gevaarlijke tak van oorlogssport die veel moed, concentratie, behendigheid en doorzettingsvermogen vereiste. De aan stalen kabels op verschillende hoogten hangende ballonnen werden bij dreigend gevaar voor zover nog mogelijk met behulp van een lier naar de grond getakeld en waren standaard omringd met vele batterijen accurate luchtafweer. Op cruciale plaatsen aan het front waren vaak ook nog Duitse jachtvliegtuigen rondom de ballonnen in de lucht ter aanvullende bescherming. De kunst was deze verdediging tijdens een aanval te verrassen en te ontwijken. Snelheid van handelen was daarbij van beslissende betekenis.

Ongeveer twee jaar voor zijn overlijden op 21 december 1986 had ik Willy Coppens een beleefde brief gestuurd met het verzoek om een gesigneerde foto van hem te mogen ontvangen. En een biljet van 100 frank bijgevoegd om zijn retourpost te bekostigen. Met enige moeite had ik zijn toenmalige adres kunnen achterhalen. Hij woonde destijds met zijn echtgenote Ariane Martin (1915-2003) in bij een dochter van zijn evenzeer succesvolle collega-jachtvlieger Jan Olieslagers (1883-1942) in Antwerpen. In de veronderstelling verkerende dat hij als officier en gelet op zijn vele functies gedurende het interbellum tweetalig zou zijn, had ik mijn brief in het Nederlands geschreven.

Maanden later, ik had de hoop op een reactie al bijna opgegeven, ontving ik zijn antwoord. Een korte en chagrijnige brief in de Franse taal. Zonder foto.

Hij schreef me de Nederlandse taal niet machtig te zijn en zich veel moeite te hebben moeten getroosten om mijn brief vertaald te krijgen. En gaf aan sinds 1919 de pest te hebben aan Nederlanders. En daarom mijn verzoek om een gesigneerde foto af te wijzen.

In dat jaar had hij afgezien van deelname aan een internationale luchtvaartmeeting in Nederland om reden dat hij daar van de Nederlandse autoriteiten niet in uniform mocht verschijnen. Franse, Britse en Italiaanse luchtazen mochten dat wel. Dat uniformverbod zal wel samenhang gehad hebben met de politieke spanningen van destijds tussen België en Nederland over, onder andere, het beheer van de Westerschelde als toegang tot de haven van Antwerpen.

Als verzamelaar moet je soms pragmatisch zijn. Ik was toch blij met zijn antwoord-zonder-foto want hij had zijn briefje wél ondertekend. Een prachtige sierlijke handtekening met kroontjespen. In een vervolgbriefje, opgesteld in het Frans, heb ik hem bedankt voor zijn reactie. En mijn excuses aangeboden voor die Haagse politieke onnozelaars die hem in 1919 zo respectloos hadden behandeld.

Baron Willy Coppens de Houthulst was een moedig man en dapper soldaat die blijvend bewondering verdient.

[Bram1940]

Dag Obusje,

Bedankt voor je bijdrage. Of hoe een eenvoudig man (sta mij toe ons zo te bestempelen) met een simpele handtekening al gelukkig kan gemaakt worden (al zal je dat toen wellicht anders ervaren hebben).

Willy Coppens was alleszins geen eenvoudig man. In Panorama van 22/09/1978 had oud-dorpsgenoot René Huens het aangedurfd om zich de laatst levende vliegenier van 1914-18 te noemen. Willy Coppens kroop prompt in zijn pen. Bleek dat er op dat moment nog vier in leven waren, met naast hem nog Gordinne en Robert Mulders uit Brussel en Etienne Hage uit Hasselt. Geen van allen kende Huens aan het front. Huens zou op 12 maart 1918 naar de vliegschool in Juvisy gestuurd geweest zijn, hoewel hij zich naar eigen zeggen al in 1916 vrijwillig gemeld had om te gaan vliegen. Naar eigen zeggen heeft hij oorlogsmissies gevlogen. Heeft iemand een idee welke brevetten Huens behaald heeft en wanneer? Bij afzwaaien bevond hij zich in de Vliegschool te Asse.

Huens in vliegtenue voor een Maurice Farman Coll G Lecomte.jpg

De schrijver bestempelde Willy Coppens als iemand die geen blad voor de mond nam waardoor niet iedereen zijn vriend was. Hij werd de Zwarte Piet van het Belgische vliegwezen genoemd en vervulde die rol tot aan zijn dood. Geen eenvoudig man.

Groeten,
Bram

[nikkel]

Hallo , ik heb een originele brief van hem met omslag van 1918 geschreven in de Panne

[Vinz]

Hallo, ik beschik over een getekende foto van Huens in zijn toestel, gedateerd 8-4-19