De Dodengang is gelegen langs de Ijzerdijk, ten W van de IJzer, ter hoogte van kilometerpaal 16 (waar de Ijzer een bocht naar het O maakt). Op zo'n 2 km ten NO van Diksmuide. De site van de Dodengang bestaat uit een bezoekerscentrum, de deels gereconstrueerde Dodengang met Ruiterschans en Muizenval, het demarcatiepaaltje op het uiteinde van de Dodengang en het gedenkteken van Baugniet net voor het loopgravenstelsel. Net buiten (ten NW van) het domein ligt een Duitse vervallen bunker, die deel uitmaakt van het verhaal van de Dodengang. Ca. 400m ten N van de site staat de provinciale naamsteen voor de "Petroleumtanks". De omgeving is vlak en bestaat uit weiden.
Beschrijving Relict
Geprofileerde rozegranieten zuil op een betonnen sokkel geplaatst, met piramidale opbouw, bekroond met een gesculpteerde Belgische helm (Adrian-model), waarop een kenteken met een leeuwekop is aangebracht. De helm is omlijst met een lauwerkrans. Op de zuil is een reliëf uitgehouwen met aan de linkerzijde een veldfles en aan de rechterzijde een ARS-gasmasker. Aan de 4 hoeken is een handgranaat opgehangen aan een palmtak. De tekst “HIER WERD DE OVERWELDIGER TOT STAAN GEBRACHT” en de Franse en Engelse vertaling hiervan zijn niet meer leesbaar. Op de voorzijde staat bovenaan de naam “Dixmude”, versierd met een lauwerkrans en onderaan “Touring Club de Belgique – Don de la Province de Hainaut”. H.125 x Br.75 x D.65cm. Uitvoering: onderaan links en rechts “Léon Telle, Granitier, Andlau, Alsace” (gesigneerd, maar heel moeilijk leesbaar); “Paul Moreau-Vauthier, Statuaire c” (gesigneerd, maar heel moeilijk leesbaar).
Historische Achtergrond
Kort na WOI werd in Frankrijk het idee geformuleerd om langs de oude frontlijn van de Vogezen tot Nieuwpoort een heirbaan aan te leggen om de herinnering aan dit front te bewaren. Daar dit idee niet uitvoerbaar bleek, stelde de Franse Touring Club in 1921 voor om op de punten waar de frontlijn de grote wegen kruist, demarcatiepalen uit rood Elzasser graniet te plaatsen, ontworpen door de Franse beeldhouwer en oudstrijder Paul Moreau-Vauthier. Dit voorstel werd door de Koninklijke Touring Club van België onmiddellijk bijgetreden en eind 1921 werd een geldinzamelingsactie gelanceerd met het oog op het plaatsen van 28 palen die de plaatsen zouden aanduiden waar de vijand het verst op nationale bodem was doorgedrongen. Oorspronkelijk waren die demarcatiepalen bedoeld als een hulde aan de geallieerde troepen, maar de wrok ten aanzien van Duitsland werd stevig verwoord bij de inhuldiging van sommige demarcatiepalen door de woordvoerders van de Touring Club. Uiteindelijk werden op het Belgische grondgebied 22 demarcatiepalen geplaatst, in 3 varianten al naargelang de sector waar zij geplaatst werden: 10 van het Belgische type van Nieuwpoort tot Lizerne, 6 van het Britse model (bekostigd door de Belgische sectie van de Ypres League) in de Ieperboog (van 't Wieltje tot Voormezele) en 6 Franse modellen te Boezinge en rond de Kemmelberg. De uitgekozen plaatsen staan niet steeds gelijk met de verste Duitse opmars, maar verdienen enige specifiëring: nagenoeg alle demarcatiepalen in de Ieperboog duiden het front van midden 1918 aan, rond Boezinge herinneren de palen aan de Duitse terreinwinst na de gasaanval van 22 april 1915. In het Ijzergebied tenslotte wordt vooral verwezen naar de Ijzerslag van oktober-november 1914. Van de 22 oorspronkelijk geplaatste demarcatiepalen zijn er 3 verdwenen, vermoedelijk tijdens de Tweede Wereldoorlog, nl. in Diksmuide, 't Wieltje en Pervijze. Bij 17 van de 19 resterende palen heeft de speciale “Trophaënbrigade” van het Duitse leger tijdens WOII de drietalige opschriften “Hier werd de overweldiger tot staan gebracht” weggehouwen. Alleen de stenen van Oud-Stuivekenskerke en Ramskapelle ontsnapten aan hun aandacht (in Ramskapelle zou een landbouwer het monumentje verborgen hebben onder een hoop stenen). De demarcatiepalen op grondgebied Nieuwpoort werden in september 1991 opnieuw voorzien van de Nederlandstalige tekst en de jaartallen 1914-1918. Sommige demarcatiepalen staan niet meer op de oorspronkelijke plaats, maar werden enkele meters verder verplaatst tijdens wegenaanpassingen. Demarcatiepaal nr 12 (Dodengang) staat aan het uiteinde van de Belgische loopgravenstelling, de "Muizenval" geheten. Vooraleer er een bres geslagen werd in de IJzerdijk op het uiteinde van de Belgische stellingen, waren de Duitsers er herhaaldelijk in geslaagd om het Belgische sappenhoofd binnen te dringen.
[link2]Bron,https://inventaris.onroerenderfgoed.be/woi/relict/220[/link2]
De Demarcatiepaal N°12 aan de Dodengang
