Het luchtverversingsysteem in de Brialmontforten

Moderators: Exjager, piot1940, Bram1940

Plaats reactie
Naamse Forten doc
Berichten: 25
Lid geworden op: 07 aug 2012 22:53
Locatie: Namen

Het luchtverversingsysteem in de Brialmontforten

Bericht door Naamse Forten doc »

Luchtverversing systeem van de herbewapende Brialmont Forten in Luik en Namen

Beste,
Zoals sommige van jullie weten ben ik reeds een paar jaar bezig aan een diepgaande documentaire over de fortengordel rond de stad Namen.
Ik profiteer er ondertussen van om tijdens het maken van men doc. Een paar diepgaande studies te maken. Een ervan is het verluchting systeem waar de vernieuwd forten van voorzien waren. Zoals de meeste weten zijn de Brialmont forten rond 1930 herbewapend en aangepast op gebreken die zich hebben voorgedaan tijdens de eerste wereld oorlog. De meest voor de hand liggende waren luchtverversing, drinkwater, en ongewapende beton. Er waren er nog! Bijvoorbeeld een niet te onderschatten probleem was dat in de forten tijdens de eerste wereld oorlog de toiletten zicht buiten de keelgracht bevonden in het binnenfort waren maar 2 wc’s voorzien! Een van de redenen dat de forten zich hebben overgegeven was dat de manschappen letterlijk allemaal zonder uitzondering het in hun broek hebben gedaan. De schrik tijdens de bombardementen van de 420 en 305mm mortieren op het scheurend dak van het fort was bij allen op de darmen van die mensen geslagen. Dit zijn van die dingen die je niet in een klassieke lectuur te lezen krijgt als het over historische kant gaat van het Belgische leger. Maar het is zo en het is zo menselijk. Tijdens de aanpassingen tussen de eerste en de tweede wereldoorlog hebben ze in de forten daarom overal een wc voorzien nabij elke geschutskoepel.
Maar ik dwaal af ik wil het hier hebben over de luchtverversing van de forten. Een deel waar ik uitermate door gefascineerd ben geraakt. Als para kenden we allen de lange onderaardse gang van het fort van Dave waar we de oefening “Agadir” hielden tijdens het commandokamp.
Wist ik veel waarvoor die gang diende indertijd. Ik wil hier nu even blijven bij stilstaan want ik zit nog steeds met een paar vragen al ben ik er nu reeds een paar jaar mee zoet. De bouwingenieurs van de Genie troepen hadden een vernuftig systeem uitgedokterd om de forten tijdens een belegering van verse lucht te voorzien en zelfs om bepaalde gedeeltes van het fort in overdruk te zetten een soort NBC systeem.
Het bestond uit een plek waar de verse lucht werd aangezogen in ons geval waren dat twee mogelijkheden. Een hoge betonnen toren of een gat op een zekere hoogte in de rotsen. De keuze was puur morfologisch en had met het landschap te maken. Ik ga me hier nu alleen op de fortengordel Namen beperken omwille dat ik de gordel van Luik niet voldoende ken. Namen heeft 9 forten, 2 daarvan zijn nooit herbewapend of aangepast (Emines en Cognelée) Twee forten hebben een ingang op de rotsen; Dave en Maizeret. 4 forten hebben een toren; Suarlée, Malonne, Marchovelette en Andoy. Er is een buitenbeentje Saint Heribert gelegen in Wepion heeft niks alleen een verouderde verluchting een aanpassing nog gemaakt door de Duitsers.
Buiten de twee niet herbewapende forten hebben ze allen een onderaardse gang die hoofdzakelijk diende om de verse lucht aan te voeren naar het fort. Het is een meter brede gang met een hoogte rond de 1,70m. De lengte verschild sterk de kortste is deze van Marchovelette met 340m de langste is Andoy met z’n lengte van meer als 1360m. Ze eindigen allen op een Schacht. Boven aan deze ventilatie schacht stond een elektrische aangedreven ventilator (de motor een ACEC 40Pk bij 110 volt 300 toeren per minuut die de via een riem met reductie de ventilator aan 700 omwentelingen bracht. Vanuit de ventilatie zaal werd de lucht onder overdruk via kanalen naar verschillende delen van het fort gedistribueerd. Omdat de Duits in de eerste wereld oorlog gassen had gebruikt moest de lucht hoog worden binnen gezogen. In Dave is dat op een 20 tal meter in de rotsen in Maizeret is dat op zo’n 55m hoogte in de rotsen van een oude steengroeve. Op de andere plaatsen werd de hoogte gewonnen door een toren te bouwen. Deze torens hadden dubbele functies observatie en het aanzuigen van verse lucht. Ze hebben een vorm als een paddenstoel en de Duitsers in oorlogstijd ondanks goed geïnformeerd over onze vestingwerken hebben deze dikwijls verward voor watertorens. Tja onbekend was onbemind moeten ze hebben gedacht ze zijn dikwijls aangevallen. Een mooi bewijs is deze van Marchovelette die voor de helft is weggeschoten door Duitse kanonnen. Eentje is zo goed als ongeschonden uit de helse strijd is weten te ontsnappen is Andoy. Boven in de toren zat een soort filter die voorzien was van een telescopische buizenstel of liever snorkel die nog eens 6m hoger kon worden uitgeschoven. Zo kwamen ze ook aan een hoogte van zo’n 20 à 25m. Op deze hoogte hadden ze altijd verse lucht oorlogsgassen hebben een grotere dichtheid dan lucht en zijn dus zwaarder dan lucht, op deze hoogte vormden ze geen gevaar meer indien ze werden aangewend.
De torens waren voorzien van schietgaten en gaten om granaten te werpen de schietgaten op hun beurt werden voorzien van 6 FMs type Bar. En één reserve Bar. Boven in de toren was een stock van 12.000 patronen 288 granaten die werden in de bovenkamer gestockeerd en omhoog gehesen door een handlier.
De bunker aan de voet van de toren was voorzien van pantserdeuren met dichtingen voor gassen. Onderaan was nog een FM Bar post. Uit teksten en verslagen is gebleken dat er eigenlijk nooit een filterpatroon was voorzien in het snorkel systeem. Testen hebben uitgewezen dat de luchtdruk te veel daalde als ze het filtersysteem in werking stelden (Boncelles 21 februari 1940) melde een luitenant in een brief aan de heer kolonel Lhoëst.
Dit alles interesseerde me zo uitermate dat ik het systeem dieper ben gaan uitspitten. Vooreerst ben in naar het fort van Barchon het snorkelsysteem nauwkeurig gaan opmeten om het in 3D te kunnen uittekenen. In Namen is nergens meer zo’n systeem te vinden (bij men weten nog 2 à 3 in Luik?). Zoals ik al zei is de meest ongeschonden toren deze van Andoy. Deze is privé bezit en staat op grond van Mr Blaton. Die heeft me de uitzonderlijke toestemming gegeven om voor men documentaire de toren te mogen beklimmen via de buitenzijde. Het binnenwerk is er volledig verwijderd. Het was men doelstelling om de toren van Bosimie zoals hij genoemd word volledig te reconstrueren zoals hij was in de tweede wereldoorlog. We hebben dan ook na de beklimming de top van de toren volledig opgemeten en alles uitgetekend. De reconstructie tekeningen zullen worden gebruikt in men documentaire en zullen te zien zijn in bepaalde musea waaronder dat van de genie in Jambes. Ik voeg hier enkele voorbeelden van de tekeningen bij, het spreek vanzelf dat ik er mijn naam heb opgezet omdat ik wil vermeiden dat ik men tekeningen (dagen werk) overal tegen kom op het net en websites. Ik wil de volledige coupe tekeningen in 3D als primeurs houden dus hier maar enkele deelplaatjes.

Bron: Denkschrift, twee artikels van CLHAM.org van Tirtiat Francis en van de heer Viatour. Voornamelijk eigen opzoekingen en info van Professor DR. Philippe Bragard.

Ik had nu nog een paar vraagjes misschien weet iemand het antwoord. Is er nergens een tekening of foto van zo’n ventilator te vinden? Of is er in een Luiks fort er nog een die bestaat? Bestaan er foto’s van de verbouwingswerken tijdens het aanpassen van de forten? Bevoorbeeld de bouw van zo’n toren? Ook zijn foto’s welkom van tijdens de oorlog waar zo’n toren opstaat of in zo’n toren van de manschappen of in zo’n onderaardse gang? In de onderaardse gang waren één of meerdere onderbrekingen waar ze een schuttershokje hebben gebouwd die was voorzien van een Fm Bar schutter. Weet iemand hoe zo’n opstelling was in zo’n hokje. Zaten ze neer? Stond de Bar op een 3-poot? Enz…. Kortom alle info is welkom. Hoe meer ik te weten kom des te leerlijker word men documentaire.
Groeten Dirk

Tekeningen en foto's heb je te goed men pixels stemmen niet overeen.
Naamse Forten doc
Berichten: 25
Lid geworden op: 07 aug 2012 22:53
Locatie: Namen

Re: Het luchtverversingsysteem in de Brialmontforten

Bericht door Naamse Forten doc »

Hier wat foto's en tekeningen
Groetjes

Dirk
Je hebt niet voldoende permissies om de bijlagen van dit bericht te bekijken.
georges-cdl
Berichten: 1031
Lid geworden op: 26 aug 2011 10:24
Locatie: Vlaams Brabant

Re: Het luchtverversingsysteem in de Brialmontforten

Bericht door georges-cdl »

De toren van Barchon is nog te bezoeken voor degenen die geen hoogtevrees hebben...
Gebruikersavatar
one_O_five
Admin
Berichten: 3966
Lid geworden op: 28 mei 2011 14:01
Locatie: Lummen

Re: Het luchtverversingsysteem in de Brialmontforten

Bericht door one_O_five »

Over Barchon heb ik jaren geleden onderstaande reportage gemaakt, met o.a. ook beelden uit de toren.

[youtube][/youtube]
cdr
Berichten: 6
Lid geworden op: 11 jun 2011 10:58

Re: Het luchtverversingsysteem in de Brialmontforten

Bericht door cdr »

zeer interessant !!
Naamse Forten doc
Berichten: 25
Lid geworden op: 07 aug 2012 22:53
Locatie: Namen

Re: Het luchtverversingsysteem in de Brialmontforten

Bericht door Naamse Forten doc »

Hier nog twee details van de 3D tekeningen eentje van de coupe van de Toren van Andoy en ééntje van de voetbunker.
Je hebt niet voldoende permissies om de bijlagen van dit bericht te bekijken.
georges-cdl
Berichten: 1031
Lid geworden op: 26 aug 2011 10:24
Locatie: Vlaams Brabant

Re: Het luchtverversingsysteem in de Brialmontforten

Bericht door georges-cdl »

De toren van Andoy blijkt open te zijn !

Is er iemand recent binnen geweest ?

Kan je in de gang terecht of dicht gemetseld ?
Naamse Forten doc
Berichten: 25
Lid geworden op: 07 aug 2012 22:53
Locatie: Namen

Re: Het luchtverversingsysteem in de Brialmontforten

Bericht door Naamse Forten doc »

Die toren is nu zo al een 6 tal jaar open je kan langs deze weg in de lange gang en je kan in het fort.

Let op als je buitenkomt in het fort! De jachtopziener (Alain gilles) heeft daar een wild varken lopen. Als dat varken je kent is het ok maar anders opletten zou wel eens durven aanvallen. het fort is gesloten met hekwerk en een slot. Voor wie meer wil weten over het everzwijn "Poepet" is de naam het is een vrouwtje en is een jong die ooit in de keelgracht is gesukkeld en zen pootje brak. De jachtopziener heeft het mee genomen naar de veearts en heeft het thuis opgevoed. daarna heeft hij als het volwassen was in het fort uitgezet en komt het dagelijks voederen.

Het fort is privé en is eigendom van de burggraaf de Bosimie. Word afgehuurd door jagers. Is niet te bezoeken als je er echt eens een bezoek wil aan brengen laat het me maar weten ik zal dan eens een gidsing organiseren.

Groeten Dirk
rudy J14
Berichten: 24
Lid geworden op: 05 dec 2011 03:46
Contacteer:

Re: Het luchtverversingsysteem in de Brialmontforten

Bericht door rudy J14 »

Dag Dirk,
wat een prachtig initiatief is dit,hopelijk is het vlug voltooid.
Groeten Rudy
georges-cdl
Berichten: 1031
Lid geworden op: 26 aug 2011 10:24
Locatie: Vlaams Brabant

Re: Het luchtverversingsysteem in de Brialmontforten

Bericht door georges-cdl »

Dank U Dirk

Zeer mooie tekeningen !

Heb je een boekprojekt in het zicht over de Naamse forten ?
Andreas
Berichten: 47
Lid geworden op: 01 jun 2011 19:39

Re: Het luchtverversingsysteem in de Brialmontforten

Bericht door Andreas »

Hallo Dirk,

ik heb je artikel met grote interesse gelezen.
Wat zou het toch prachtig zijn, kon men 1 verluchtingstoren terugbrengen in de originele staat.

Tot gauw.

Groeten Andreas
georges-cdl
Berichten: 1031
Lid geworden op: 26 aug 2011 10:24
Locatie: Vlaams Brabant

Re: Het luchtverversingsysteem in de Brialmontforten

Bericht door georges-cdl »

Andreas,

De enige die nog te beklimmen is, is in Barchon !
Eén bezoek per maand in Barchon, kijk naar http://www.fortbarchon.be/
Andreas
Berichten: 47
Lid geworden op: 01 jun 2011 19:39

Re: Het luchtverversingsysteem in de Brialmontforten

Bericht door Andreas »

Ik heb deze van Barchon al meerdere keren bezocht.
Wat ik bedoelde is eigenlijk meer om een toren helemaal terug te brengen in originele staat. Het leifst zelfs werkend.
Maarja, daar heb je veel geld voor nodig.

Met vriendelijke groeten,

Andreas
Plaats reactie

Terug naar “Belgische Forten, bunkers & stellingen - fortification belge”